Przepisy o nienależnym świadczeniu ratują Wykonawców

Sądy coraz częściej piętnują naganną praktykę Zamawiających, polegającą na próbie bezkarnego przerzucenia na Wykonawcę robót budowalnych wszelkich ryzyk związanych ze zmianą przedmiotu zamówienia.

W niedawno wydanym wyroku z dnia 11 maja 2017 roku (II CSK 541/16 ), po raz kolejny Sąd Najwyższy przyznał, że w przypadku, gdy kontrakt na roboty budowlane realizowany jest w oparciu o przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych, wykonanie prac dodatkowych przez Wykonawcę bez zawarcia wymaganej przez Pzp umowy nie pozbawia Wykonawcy prawa do wynagrodzenia. Sąd przypomniał, że przepisy ustawy o zamówieniach publicznych „ nie stoją na przeszkodzie zastosowaniu przepisów k.c. o bezpodstawnym wzbogaceniu do umowy, która z braku zachowania właściwej formy stała się nieważna. Dotyczy to także sytuacji braku umowy jako podstawy określonego świadczenia, które, spełnione, przybiera charakter świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 410 § 1 k.c”. SN zwrócił uwagę, że Wykonawca realizujący roboty dodatkowe na inwestycji, działa w warunkach swoistego przymusu ekonomicznego w przypadku, gdy ich wykonanie warunkuje technologicznie kontynuowanie dalszych etapów budowy – a to uzasadnia żądania zwrotu nienależnego świadczenia. Odwołał się przy tym do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2005 r. ( II CK 177/05 – LEX nr 346049), w którym SN uznał, „ że pojęcie przymusu, o jakim mowa w art. 411 pkt 1 k.c., nie może być interpretowane w sposób zawężający. Odnosi się ono nie tylko do sytuacji, w których zubożony spełnił świadczenie w poczuciu zagrożenia egzekucją, ale także do innych sytuacji, w których działał on w celu uniknięcia ujemnych dla niego konsekwencji mających wymiar ekonomiczny.”

Dodatkowo, w powyższym rozstrzygnięciu, Sąd Najwyższy po raz kolejny wskazał, na obowiązek Zamawiającego szczegółowego i precyzyjnego opisania przedmiotu zamówienia i przypomniał, „ że w orzecznictwie „podkreśla się przy tym, że wykonawca nie może być obciążony ryzykiem wad dokumentacji projektowej (v. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2013 r., IV CSK 354/12 – LEX nr 1311808) ani ryzykiem wykonania prac koniecznych do realizacji zamówienia, w dokumentacji tej nieprzewidzianych, a wiążących się ze znacznymi kosztami.

Pozostaje sobie tylko życzyć większej liczby takich rozstrzygnięć, bowiem nagminna praktyka Zamawiających by wszelkimi ryzykami obciążyć w umowie Wykonawców, przy nienależytym opisaniu przedmiotu zamówienia, wypacza całkowicie zasadę ekwiwalentności umów wzajemnych.