Odrębna własność lokalu „silniejsza” od użytkowania wieczystego

W ostatnim czasie w Sądzie Najwyższym zapadło bardzo istotne orzeczenie, dotyczące żywotnych interesów wielu milionów osób dysponujących prawem własności lokalu, znajdującego się w budynku posadowionym na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste.

Sprawę do Sądu Najwyższego postanowił skierować Rzecznik Praw Obywatelskich („RPO”), uznając, iż milczenie ustawodawcy w zakresie tak ważnej ze społecznego punktu widzenia kwestii, musi zostać „wypełnione” przez wykładnię aktualnie obowiązujących przepisów, dokonaną przez Sąd Najwyższy.

Uzasadniając swój wniosek RPO zwrócił uwagę na istniejące w orzecznictwie Sądu Najwyższego rozbieżności, w zakresie wykładni art. 235 § 2 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 3 ustawy o własności lokali.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3.09.2009 r. (I CSK 6/2009), odrębna własność lokali w budynku wielolokalowym wygasa po upływie terminu, na który ustanowione zostało użytkowanie wieczyste gruntu, na którym znajduje się taki budynek. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy uznał, że prawo własności lokalu jest prawem nadrzędnym ale jedynie w stosunku do udziału we własności budynku i innych urządzeń, a podrzędnym w stosunku do udziału w wieczystym użytkowaniu gruntu.

Przeciwstawny pogląd został z kolei wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30.10.2008 r (IV CSK 234/08), w którym to judykacie wskazano, iż: „art. 3 ust. 1 u.w.l., wyznacza dominującą rolę prawu odrębnej własności lokalu, z którym związane jest zarówno prawo do części wspólnych budynku, jak i do gruntu. Upływ terminu na jaki ustanowione zostało użytkowanie wieczyste nie powoduje wygaśnięcia prawa własności lokali na tej nieruchomości”

Ostatecznie RPO opowiedział się za koncepcją „nadrzędności” prawa odrębnej własności lokalu nad prawem użytkowania wieczystego gruntu, która to koncepcja została ostatecznie „zaakceptowana” przez Sąd Najwyższy. W swoim orzeczeniu stwierdził on bowiem, iż: „ Upływ terminu, na który zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego gruntu, nie powoduje wygaśnięcia prawa odrębnej własności lokalu znajdującego się w budynku położonym na tym gruncie.”

Uchwała Sądu Najwyższego została podjęta 25.08.2017 r. w sprawie o sygn. akt III